Eske se pèp la ki pou peye konsekans tout chirepit ki gen nan peyi a?

[ Kesyon Moun Mande Anpil ]


Komisyon Episkopal Nasyonal Jistis ak Lapè afiche mesaj sa, jou 29 Me 2002 a 15:30:21:

Commission Episcopale Nationale Justice et Paix
Komisyon Episkopal Nasyonal Jistis ak Lapè
Secrétariat national
Rue Piquant 56
Port au Prince / Haïti
Tél 2227899

Deklarasyon 21 me 2002

Eske se pèp la ki pou peye konsekans tout chirepit ki gen nan peyi a?

Jounen jodi a fè de (2) lane depi pèp ayisyen t al vote nan eleksyon 21 me 2000 yo. Eleksyon sa yo te fè anpil moun panse gwo kriz peyi a t ap travèse depi mwa avril 1997 la ta pral fini. Sa je n wè ak sa zorèy nou tande fè n konprann, nou menm manm Jistis ak Lapè, politisyen peyi a konpòte tèt yo tankou moun san fwa ni lwa. Sanble yo pa gen okenn sousi pou peyi d Ayiti vre.


BILAN 2 LANE

De (2) lane apre eleksyon sa yo, se bak peyi a ap fè sèlman. Pèp la bouke ak kriz sila a ki sanble pa gen bout. Pwodiksyon nasyonal la fè bèk atè, peyi a depann anpil sou sa k ap sòti lòtbòdlo. Lavichè fin depafini ak pèp la. Chak jou plis moun ap mouri nan zafè kanntè pou al nan lòt peyi.

Anpil kote nan peyi a, se lagè youn kont lòt ak kadav nan tout kwen. Katye popilè yo chaje ak zam depi anvan 1994, men olye dezameman fèt, politisyen ak lòt moun movèz fwa kontinye ap distribye zam bay nan mitan pèp la. Menm timoun gen zam nan men yo.

Politisyen nou yo ap bafwe nou epi mele politik nan tout bagay. Olye yo egzaminen tèt yo, yo pito akize lòt, kòmkwa yo chak gen rezon epi lòt la genyen tò.

Chirepit sa a ant politisyen yo lakòz mas majorite a ap soufri. Inosan ap peye pou koupab. Pèp la divize. Popilasyon an santi li pa gen pèsonn k ap akonpanye l vre.

De [2] lane apre eleksyon yo se pa sèl kesyon dwa sivil ak politik ki pwoblèm nan. Pèp la pa ka viv. Se tout dwa sosyal, ekonomik ak kiltirèl li yo ki bafwe, e pa gen okenn espwa pou sa vin pi bon.


KESYON KI MERITE POZE

Poukisa tout politisyen peyi d Ayiti yo konsidere peyi a tankou yon gato pou yo pataje ak patizan yo ? Eske kriz sa a pa pi bon pou anpil nan yo ?

Nou pa fin konprann wòl kominote entènasyonal sa a, ki di li se zanmi Ayiti. Zanmi kilès yo ye nan peyi a ? Eske yo zanmi yon pèp ki about paske anpil èd koupe e dènye estrikti Leta a ap depafini ? Eske yo zanmi yon pèp yo lage nan men ONG k ap fè yo lacharite ? Eske tout bagay sa yo pa rive dekwa pou bay pèp la degoutans pi plis pou zafè eleksyon, konsa tout pwojè etranje pou peyi a kapab reyalize pi alèz ? Ki pwojè politik ak ekonomik kominote entènasyonal la ap defann nan kriz peyi a ?


KI ESPWA

Nou menm manm nan Jistis ak Lapè, nou refize pèdi espwa. Wi, Ayisyen dwe pale e dyaloge ak Ayisyen. Peyi a se pa nou. Kriz la se pwoblèm nou dwe rezoud antre nou. Sektè konsekan yo dwe pran angajman pou debloke peyi a.

Eske nou pa gen dwa mande e espere pou politisyen nou yo fè yon moman verite sou pwòp tèt yo, e pou yo rekonèt ti moso rezon ki genyen lakay lòt yo tou ?

Eske nou pa gen dwa mande politisyen nou yo ak kominote entènasyonal la pou yo pa sèvi ak mizè pèp la pou regle pwòp enterè yo ? Nou pa kapab kontante nou ap defann dwa sivil ak politik, etan y ap bafwe dwa sosyal, ekonomik ak kiltirèl yon pèp genyen. Nou pa kapab di n ap defann diyite yon pèp etan y ap fè l tounen mandyan ak rèstavèk.

Eske Ayisyen kapab sèlman mete tèt ansanm lè yo devan yon menm lènmi ? Si se konsa, poukisa nou pa deside konbat lènmi sa a ki rele : lamizè, chomaj, koripsyon, mank jistis, mank transparans ak patisipasyon ?

Eske pa gen mwayen pou rekonèt vrè pwoblèm peyi a : gwo distans ant rich ak pòv, lajistis ki pa genyen pou malere, mank patisipasyon pèp la nan sa k gade l, ak depandans peyi a ?

Li lè li tan pou n sispann desann valè peyi nou an genyen devan je tout moun. Li lè li tan pou n sonje sa k nan enterè pèp la vre. Li lè li tan pou n gade pi lwen pase enterè yon pati politik oswa yon gwoup moun. Lè a rive pou nou pran reskonsablite pa nou devan listwa. Gen twòp lamizè ki mande yon solisyon prese prese. Pèp nou an gen dwa viv selon diyite l nan papòt 2004 la, 200 lane endepandans peyi a.


Pòtoprens, 20 me 2002

Pou Komite Direktè Nasyonal la,
Pè Jean Hanssens, direktè

Pou Jistis ak Lapè Achidyosèz Pòtoprens,
Jean-Edy Guillaumette, sekretè egzekitif




Repons sou sijè sa: