An repons a: Jafrikayiti te ekri a,
Michel DeGraff afiche mesaj sa, jou 10 Mas 2001 a 16:00:14:
Jafrikayiti: Mwen di w RESPE` pou be` travay w ap
fe` nan REKA.Me`si pou kestyon w lan. You kestyon ki gen vale`
si nou vle byen konprann siste`m o`tograf kreyo`l
la.Jafrikayiti mande pou ki sa "nou pa dwe konsidere
nou [_kou d pye_ elatirye] ko`m yon se`l mo paske
pwononsyasyon an vin sonnen tankou _koutpye_,
_koutte`t_, _koutzepon_, _koutboute`y_"?Fo`k nou sonje pa janm gen o`tograf ki 100% fonetik.
Le` Vedrine te ekri:
"Kreyo`l se yon lang 100% fonetik (sa w tande, se
sa w ap ekri)."Sa se te pawo`l krochi ki pa gen okenn sans nan
syans lengwistik. Pa gen okenn _o`tograf_ sou
late` a ki ta ka "100% fonetik".O`tograf kreyo`l Ayisyen an, se yon o`tograk ki
chita sou prensip mo`foloji kreyo`l (ki jan
Ayisyen se`vi ak mo nan lang yo) ak sou prensip
fonoloji kreyo`l (ki jan Ayisyen pwononse mo nan
lang yo).Fonoloji pa fonetik: fonetik se tout kalite bri ki
soti nan bouch nou; bri sa yo pa oblije gen okenn
enpo`tans lengwistik. Siste`m fonoloji nou pran
bri ki soti nan bouch nou epi li eseye klasifye
bri sa yo selon prensip lengwistik ki egziste nan
lang lan. Prensip lengwistik fonolojik sa yo pa
menm nan tout lang. Pa egzanp, franse gen
"liaison obligatoire" (kankou nan "Bon Haitien")
men kreyo`l pa gen sa (pa gen liezon nan "Bon
Ayisyen"---se pou sa fo`k nou ekri "ann Ayiti").Kanta "_kou d pye_ elatriye": Nou konnen kreyo`l
la deja gen mo _kou_ ak mo _pye_: mo sa yo (_kou_
ak _pye_) gen pwo`p endepandans mo`folojik pa yo
nan siste`m lengwistik kreyo`l. Nou ka di pa
egzanp: "Li ban mwen yon KOU nan PYE". Donk, fo`k
o`tograf la ta eseye kenbe endepandans sa a le` n
ap ekri "kou d pye".Sa se pa yon lwa DeGraff pral etabli nan "Grame`
Kreyo`l DeGraff" (ki pa egziste e ki pa janm
egziste). Sa se yon sijestyon DeGraff ka fe` ki
baze sou lojik ak sou prensip mo`foloji lang nou
an selon jan Ayisiyen ann Ayiti pale lang lan.-michel.
____________________________
MIT Linguistics & Philoso phy
77 Massachusetts Ave
Cambridge MA 02139-4307
degraff@MIT.EDU
____________________________