Gifrants afiche mesaj sa, jou 25 Mas 2001 a 13:36:49:
Zanmi Kreyolis yo,Yonn nan agiman ke anpil moun prezante pou ofisyalize kreyòl se mete lang franse a rèsponsab de sityasyon ilfofyèl ki egziste an Ayiti nan jounen jodya. Se yon fo agiman paske li ka senpleman sijere ke abitan oubyen peyizan an, oubyen Ayisyen an jeneral pa ka pale franse, oubyen ka genyen anpil difikilte pou aprann franse. Alfabetizasyon e edikasyon pèp Ayisyen anjeneral pa janm vrèman yon pryorite oken gouvènman an Ayiti, e se la vrè pwoblèm lan chita.
Mwen sonje mwen rankontre Vedrine. Lè mwen di M’sye mwen pa kwè ke lang kreyòl la dwe lang de devlopman pou peyi d Ayiti, Vedrine te ban mwen Japon kòm ekzanp. Men M’sye gen lè blye ke lang Japonè se lang natirèl pèp Japonè, yo evolye ak lang sa, yo te vinn yo peyi endistryalize menm avan Dezyèm gè mondyal la, dayè se teknoloji militè yo ki te an fòm ki fè yo te anvayi la Chinn, e atake Pearl Harbour pou nan fè lagè avèk lè Zetazini. Kidonk, se toutafè nòmal, apre lagè a, ke lang Japonè kontinye fonksyone sitou lè Japon benefisye de yon plan tankou plan Marshall ki te genyen an Ewòp pou yo rebati Japon.
Pwoblèm lojistik ki poze si lang kreyòl ka vinn lang de devlopman pèp Ayisyen se dè pwoblèm enòm, e yonn nan pi gwo a, se yon Sisyon ki ka fèt nan peyi d Ayiti, plis tout pwoblèm resous sa mande pou patente diferan liv etranje kote konèsans de baz chita. A ki nivo kreyol a rive nan edikasyon pèp Ayisyen?
1) Nivo primè?
2) Nivo segondè?
3) Nivo inivèsite?San nou pa antre nan lè detay, si nou menm nou kwè ke kreyòl dwe sèvi pèp Ayisyen an nan edikasyon li e nan emansipasyon li, m-ap raple nou ke gouvènman Ayisyen pap pran okenn desizyon sou sa. Tankou nan peyi etranje kote gen demokrasi, politsyen pa fè anyen si pèp la pa mande yo oubyen fè presyon sou yo. Si nou kwè ke genyen nesesite pou yon Akademi, ke nou chita nèg ki dakò sou sa, komanse fè yon “blue print” sou sa. E sa dwe anvizyone lang kreyòl la non pa sèlman nan egzistans Akademi an, men nan egzistans pèp Ayisyen.
Mwen m ap di nou klè: “Mwen, Marcien Guy-Frantz Toussaint, andepi de tout amou ke mwen genyen pou kreyòl la, patryotism mwen entèdi mwen fòmèlman chwazi e apiye lang kreyòl la kòm lang de devlopman peyi d Ayiti. Si anpil nan nou aksèpte ke Henri Christophe se te yon vizyonè, mwen kwè Christophe te gen anpil rezon pou lang angle se te lang ofisyèl pèp Ayisyen. Mwen apiye lang angle kòm lang de devlopman pèp Ayisyen.”
Gen de rezon m ap ka ekri sou sa, e gen de rezon mwen pap ka ekri sou sa.
Tchenbe la!
- Sou zafè Akademi lang kreyòl la Awòl Alfred 26/3/2001