Mwen gen anpil kesyon pou Gifrants sou koze sa

[ Kesyon Moun Mande Anpil ]

An repons a: Mwen gen anpil kesyon pou Gifrants sou koze sa Guy S. Antoine te ekri a,

Gifrants afiche mesaj sa, jou 01 Avril 2001 a 17:48:30:

Mon Chè Guy,

Reflechi lè w ap pale, reflechi lè w ap ekri tou!

W ekri:

"Pou ki sa mwen panse ke se Kreyòl la ki fèt pou li lang de devlopman ann Ayiti? Mon chè se pou yon rezon byen senp: se sa Ayisyen pale san grate tèt! Se lang nou! Chak Ayisyen kapab pwofesè pou yon lòt Ayisyen! Dayè se sa n ap fè nan fowòm lan jodiya menm!"

Si devlopman, se nan djòl li fèt, di wen nan ki peyi li fèt? Pase mwen konnen, tradisyon pase nan djòl, men konesans se nan lekriti li pase.

Ke se Maya yo, ke se Ejiptyen yo, ke se Grèk yo, ke se Women yo, ke se Pèrs yo, tout sivilizasyon, tout peyi nan lantikite kote yo arive nan yon degre de devlopman oubyen de sivilizasyon, kite bèl dokiman pou moun tradui, pou moun aprann kòman lè choz te ye. Peyizan pale kreyòl depi tout tan sa, devlopman li te dwe mache sou pwent lang lan, e nan sèvo li tou.

Poutan, mwen refize di ke mwen genyen rezon paske se lòt lang mwen ka vle ke peyizan gen bon "konesans syantifik" pou li konprann e byen dijere konsèp devlopman. Mwen kòm mizisyen, mizè m ap pase anba "entelètktyèl djòl près" ki fou ap pale de pwogrè, mwen santi k ap fann tèt yo, louvri sèvo yo pou mwen wè sa yo vle di pa pwogrè. M ap fè inovasyon, m ap devlope mizik ayisyen, tout son twò dwòl, paske se pa sa yo abitye tande. "Tradisyon pa mache men nan men ak pwogrè", men entelèktyèl sa yo refize konprann sa.

Aprann peyizan an ekri kreyòl. Ok? Nan ki liv e nan ki lang l ap pwal aprann matematik? elokisyon? disètasyon? chimi? fizik? Byoloji?

Nan ki sans w vle pale de devlopman? Nan ekriti oubyen nan tout matyè ki montre yon nonm letre, non nonm save? Nan ki lang peyizan oubyen pitit ap pray aprann konmpitè? langaj konmpitè--DOS? Cobol?

Pale avè m, M'sye Guy Antoine! Devlopman w lan, se lekriti oubyen se tout yon curriulum ki soti de matènèl a filozofi? de matènèl a inivèsite?

A la rigè, mwen ka konprann ke lekòl pwofèsyonèl yo, tankou kapantye, tayè, kòdonye, atizan, sa yo ka fèt an kreyòl, men pa vinn konprann lè n ap pale de "bon jan ediksayon", n ap pwal konvenk de kreyòl ak agiman san nannan nan pran pòz nasyonalis, konsiderayon emosyonèl pou "kilti"?

Kòm deja nan mizik mwen an kreyòl, se pa de pwoblèm nou ban mwen, si nou tande Gifrants ann angle tou, n a vinn di wen tou, mwen fin deraye nèt si m konprann m ap pwal jwe mizik Ayisyen ann angle?

Alatraka, papa! M'sye Guy Antoine, tanpri souple, fè yon ti reflechi toujou sou la kesyon. Mwen konnen ka genyen petèt de gwo zagiman ki k a fè m reflechi, e repanse pozisyen wen sou angle, men san se pa frekan, ni derèspèktan, mwen ponkò li yo sou Fowòm lan.

Adjova!




Repons sou sijè sa: