Guy S. Antoine afiche mesaj sa, jou 13 Avril 2001 a 13:37:00:

Mon chè Milou,

Nan Kreyòl nou an, nan pwen "trema", kòm nan pwen "accent aigu" nonplis.

Kant a: vigil (,), pwen vigil (;), depwen (:), pwen d eksklamasyon (!), pwen d entewogasyon (?), giymè ("...", <...>), parantèz, si ou konnen kouman pou itilize yo deja nan yon lòt lang tankou franse, se menm kout bwa yo. Ou pa bezwen fatige tèt ou pou anyen. Gen ti diferans MINIM nan jan frankofòn ak anglofòn (e lòt -fòn ankò) itilize bagay sa yo, men alaverite, nou pako nan pwen pou nou bay tèt nou sousi sou yo. Fòk nou ta va genyen yon Akademi Kreyòl dabò ki ta pou ban nou limyè sou tout ti pwen sa yo.

Men fòk ou konsidere avan tou ke laplipa nan siy ou pale yo se "endikasyon vizyèl" (VISUAL CLUES) yo ye, se "poul" ou mete nan tèks ou pou w ka aleje lekti a pou moun ki pral li tèks ou a epi pou endike entonasyon fraz yo jan yo pase nan tèt ou, ou byen jan ou ta va fè entonasyon an pandan w ap pale avèk yon moun. Si ou pa ta itilize siy sa yo, se nan tèt chaje ou va mete moun k ap fè lekti tèks la pou li kapab devine ki sa ou vle di ojis. Li klè ke "ou santi w frèt?" ak "ou santi w frèt !" pa eksprime menm ide a ditou, epi entonasyon vwa w pa menm ditou lò ou pwononse fraz sa yo.

Kididonk, règ prensipal ki dwe gide ou lò w ap ekri se: "KI JAN POU M EKRI YON BAGAY DEFASON POU M ALEJE LEKTI A POU MOUN KI PRAL LI TÈKS MWEN AN?" Si ou kenbe ti kesyon sa nan tèt ou toutan, se wè ou va wè w ap vale teren nan zafè kominikasyon an san ou pa menm pran konsyans sou sa.

Yon ti detay mwen panse ki enpòtan pou nou ajoute presizyon sou li, se itilizasyon enfliyans amerikèn sou kilti kreyòl nou an, e ki efè sa pral genyen sou jan nou ekri kreyòl. De ti egzanp:

1) Yon frankofòn gen dwa ekri: "Te gen 15.350 moun nan stad la avanyè", alòske yon anglofòn ka ekri "Te gen 15,350 moun nan stad la avanyè". Eske ouu wè diferans lan nan jan mwen ekri de ti fraz sa yo? Eske se jan frankofòn lan ekri li a ki prime?

2) Nou te toujou konn di: "Ti gason an mezire 1 mèt katreven deja! Kote li prale?". Jodi a nou tonbe nan "Ti gason an mezire si pye de pous deja! Kote li prale?" Nan pwen pwoblèm nan sa. Men lè nou vin chwazi ant kilomèt ak "miles" (ann angle), nou vin gen yon ti pwoblèm. Ou gen dwa ekri: Monchè, mwen oblije kraze 800 kilomèt la, pou m al chache manmzèl ki te nan "Spring Break" li! Oubyen: Monchè, mwen oblije kraze 500 mil, pou m al chache manmzèl ki te nan "Spring Break" li. Men lò ou ekri "500 mil", se nòmal pou yon moun mande w "500 mil" ki sa ou te kraze a... eske se te 500 mil moustik? A mwens ke ou di (ekri?) "500 MAYLZZZZZ".

Bon sou nòt sa m ale, anvan mwen tounen Jafrik. Men se yon bèl ti kesyon.

Guy S. Antoine
-->