Yon tanpri souple map voye bay mizisyen pou lane 2000

[ Kesyon Moun Mande Anpil ]

Serge Bellegarde afiche mesaj sa, jou 29 Desanm 1999 a 08:15:39:

Nan gwo sezon fèt sa pou nou tout Ayisyen, map koumanse pa di nou tout Bòn Ane 2000. Mwen swete ke tout rèv nou reyalize e pou peyi nou koumanse wè yon ti limyè pou tout bon. Pou mwen menm, mwen gen yon gwo bagay mwen ta renmen wè mizisyen nou yo fè e se poutèt sa mwen koumansé ti rale sa konsa: Yon tanpri souple map voye bay mizisyen nou yo. Sa sa vle di?

Depi kèk tan, nan anpil mizik map tande gwoup mizisyen ap voye monte, gen yon pwoblèm kap chifonnenm. Kite mwen di pwoblèm sa, se pa tout gwoup mizik ki genyen li, men gen twòp ki genyen li. Mwen gen enpresyon gen yon seri mizisyen ki ekri mizik yo, fè bèl melodi epi lè yo fini, se lè sa yo sonje gen yon moun ki pou chante; donk se pou yo bal di yon bagay. Lè sa, yo pran nenpòt ki kalite pawòl epi yo kole yo sou melodi a. Pawòl yo pa vle di anyen, yo pa gen ni pye ni tèt, yo pa kadre ak anyen, yo sanble bagay ti moun piti ta di. Se pou mwen presize pwoblèm sa, se nan Konpa Dirèk la mwen plis wè li. Mizik Rasin nan pa gen li pou yon rezon ke tout moun ka konprann: tankou Reggae nan peyi Jamayik, ousman ansyen Kalipso nan peyi Trinidad, Mizik Rasin nan peyi Dayiti fèt nan goumen; se mizik pwotestasyon li ye, mizik toujou pote mesaj. Nou ka wè sa nan mizik Boukan Ginen, Kanpèch, Boukman Eksperyans, Koudjay, Racine Mapou ak anpil lòt ankò. Orijin sosyal, politik, kiltirèl mizik la fè ke menm lè gwoup sa yo pap pale bagay politik ousman sosyal, pawòl yo kanpe sou yon sijè byen klè, yo fè sans.

Lè diktatè Jean-Claude Duvalier te kraze raje nan 1986, nou te antre nan yon peryòd kote ou te ka santi mizisyen te bay pawòl mizik yo anpil enpòtans. Sa vle di ke lè gen kriz, Konpa Dirèk la tou kapab bay pawòl ki gen sans. Alò, Poukisa koulye, lè peyi a nan kriz toujou, nèg ap penyen lage. Sa pa fè sans. Mwen pap di ke Konpa fèt pou toujou ap pale yon sèl kalite koze, non. Sa mwen ta renmen wè, se lè mizisyen ap ekri mizik, se pou bay pawòl yo men enpòtans ak melodi yo. Gen de mizik mwen tande ki swadizan ap voye fanm Ayisyèn monte. Si mwen te fanm, mwen ta santi mwen vekse, tèlman pawòl yo pa vle di anyen epi tèlman sa mizisyen yo ap di a sonen lèd. Men, gen de mizisyen tankou Dadou Pasquet, lè ou tande lap ekri mizik sou yon ti menaj, ou byen nenpòt ki fanm, se kom si wap tande pwezi. Koute lè Boulo Valcourt ap chante pawòl Syto Cave. Koute pawòl mizik Les Frères Déjean. Gen de lòt gwoup Konpa ki fè bèl travay tou nan pawòl yo, men yo pa ase. Kididonk, mizisyen frè-m yo, pa chita sou melodi sèlman, si nou pa kapab ekri pou tèt nou, bay lòt moun fè yon kraze, mande yo ekri pawòl yo pou nou, Konpa pwal sonnen pi byen toujou.

Lòt tanpri souple-a, se sou jan mizisyen nou yo ekri lang Kreyòl la. Se yon bagay ki pa nòmal pou gen tout liv sa yo sou ki jan pou ekri lang nou an, gen yon pakèt ekspè nan Kreyòl, pou Kreyòl la ap ekri ak pakèt erè sa yo ladan li. Lè CD sa yo ap vwayaje nan lemondantye, tout moun ap wè lang lan; si se pa nou menm ki pale li ki fè zèfò pou ekri li byen, kilès ki pwal fè-l pou nou? Se sa mwen rele an franse: Paresse mentale. Se kom si nou di: A mon chè, ki mele-m!

Se sa mwen te gen pou di sou koze sa. Mwen ta renmen mete byen klè ke sa mwen sot di a, piga panse se kraze map chache kraze mizisyen. Okontrè, mwen swete yo wè li tankou yon ankourajman pou fè pi byen pou travay nan yon lespri konstriktif. Mwen ta renmen si gen mizisyen kap li ti rale sa pou konprann ke kòm mizisyen, yo gen yon gwo responsabilite nan sosyete nou. Yo ka fè nou danse, yo fè mesaj pase, yo reprezante kilti nou devan lòt pèp e se sa pèp ki pa konnen nou pwal itilize pou yo idantifye nou. Kididonk, an nou pran bagay sa ak anpil serye, paske nou deja pran twòp kalòt. An nou fè lane 2000 yon lane ki pwal fè tout moun pantan tèlman nap fè bèl bagay.

Repons sou sijè sa: