Kreyòl senplifye


[ Kesyon Moun Mande Anpil ]

Emmanuel VEDRINE afiche mesaj sa, jou 23 Jiyè 2000 a 16:18:34:

KREYÒL SENPLIFYE


Tèks NOUNOUS (Lenous SURPRICE) lan, "Nouri lespwa", se youn nan modèl "kreyòl senplifye" nan kad "Pwojè Òtograf 2000 La". Se tip echantiyon sa yo n ap chèche epi suiv yon seri done nan kèk jounal ki gen ribrik kreyòl oubyen ki ekri sèlman an kreyòl tankou: *Bon Nouvèl*, *Haiti en Marche*, *SICRAD*, *Ayiti Fanm*... k ap fonksyone toujou ak kèk liv resan tèlke diksyonè Freeman / Laguerre la (Haitian - English Dictionary, ed. 1998), yon dokiman trè enpòtan pou gade nan kad rechèch sa a... Gen kèk ti detay pou analize tou nan ekriti kèk mo nan dokiman sa yo (patikilyèman jounal yo). Pa gen anpil detay nan tèks NOUNOUS lan pou ta kòmante sou yo, apa:

1. "lanbouchi".
Fòm nòmalize a ta "anbouchi" men nan ekri pwezi, se youn nan ti libète powèt yo pran an tèm "estil" n ap rankontre powèt la ka itilize (kèk fòm akayik, sa kèk moun ka rele "gwo kreyòl" ou "kreyòl rèk"). Men anpil fwa, powèt la konsyan de chwa li fè a e sa a ki kapab ajoute a bote tèks la.

2. "limenm". (pwonon anfatik) kote n ap gade li ekri detache nan kèk dokiman tou. Petèt se youn nan fleksiblite k ka asepte nan ‘Pwojè Òtograf 2000 La'.

E. W. Védrine


TÈKS:
[ "Nouri lespwa"

Ane ale , ane vini. Sa pral fè 2000 ane depi revolisyonè ki rele Jezikri a te pase sou tè a pou li te pote yon mesaj renmen pou tout moun, yon mesaj byen viv ansanm nan lapè ak lamoni pou tout moun, nenpòt kote y ap viv, kèlkanswa kalite moun yo ye. Men, apre tout tan sa a, kisa nou remake?

Nou remake, menm si nou pa vle jete yon move kout je sou tout bagay, anpil anpil moun mete bèl koze lanmou youn pou lòt la nan kwen. Yo prefere pito plante rayisman nan fon kè yo, limen lanp fènwè mechanste nan je yo pou detekte chak ti grenn lajwa ki ta vle pouse nan lonbray grenn je yon lòt. Se sa k fè anpil anpil moun andwa pa briding lè yo wè youn osnon plizyè lòt ap tribiche anba pwasenkant lavi jounen jodi a. Se sa k fè gwo peyi ap toupizi ti peyi, gwo espekilatè ap esplwate ti pwodiktè, gwo patron ap maspinen ti ouvriyèz ak ouvriye, tèl pèp pa vle wè yon lòt paske li kwè li siperyè tout moun, eks. (nou rete la paske litani an riske twò long).

Apre sa n fin di la a, èske gen yon espwa pou ane 2000 yo ki nan papòt nou la a? Nou kwè gen yon espwa, si anpil moun e si chak moun pran rezolisyon pou yo rapwoche tèt yo bò kote sa ki esansyèl nan lavi a, si yo deside kite rivyè santi bon lanmou an koule nan nanm yo jiskaske l rankontre ak larivyè pa zòt. Konsa y a va ale fè fèt nan lanbouchi anvan y al layite kò yo nan yon basen espesyal ki va tounen yon bèl lanmè pou tout moun toupatou nan lemonn.

Se espwa sa a nou swete chak moun nouri nan tout sa yo ye kòm moun epitou kòm kretyen nan lavi yo pou ane k ap vini yo. Se limenm tou ki fè nou andwa di, malgre tout krent nou, tout enkyetid nou ak tout mizèrere k ap fè laviwonn devan nou depi kounye a : viv ane 2000 yo, viv lavi a ki dwe vin miyò pou tout moun (pa sèlman pou yon ti ponyen byennere) jiskaske sa va kaba, si se volonte mèt lavi a!

NOUNOUS, powèt (des. 1999) ]

sous: Pajwèb SICRAD


Repons sou sijè sa: